Ongeval in het verkeer: wie moet bewijzen?

De meeste ongevallen doen zich voor in het wegverkeer. Het aansprakelijkheidsrecht speelt daarom een grote rol. De verplichte WAM-verzekering verzekert het slachtoffer van een financiële uitkering. De eigenaar of houder van een motorrijtuig is verplicht om een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten (art. 3 WAM).

Onrechtmatige daad

In het verkeersaansprakelijkheidsrecht gelden de ‘normale’ regels van art. 6:162 BW. Dit betekent dat verkeersaansprakelijkheid een foutaansprakelijkheid is. Het slachtoffer moet stellen dat het ongeval is veroorzaakt door de onrechtmatige handeling van een ander.

Bewijsregels

De hoofdregel is neergelegd in art. 150 Rv. Dit betekent dat het slachtoffer dient te stellen – en bij betwisting door de andere partij – dient te bewijzen dat het ongeval is veroorzaakt door het handelen van een ander:

Artikel 150 Rv
“De partij die zich beroeps op de rechtsgevolgen van door haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten of rechten, tenzij uit enig bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van de bewijslast voortvloeit”

Situaties zoals alcohol, slippen, te hoge snelheid

Als in het verkeer sprake is van bijvoorbeeld alcohol, te hoge snelheid, slippen of voorrangsfouten, kan de rechter uitgaan van een feitelijk vermoeden van aansprakelijkheid. Dit betekent dat de andere partij bewijs moet leveren dat het ongeval niet is veroorzaakt door bijv. alcoholgebruik.

Ongeluk in het verkeer: twee bromfietsers

De omkeringsregel wordt vooral toegepast bij schending van verkeer-en veiligheidsnormen. Bijvoorbeeld bij een verkeersongevallen waarbij een bestuurder alchohol heeft gedronken.

Een sprekend voorbeeld daarvan is het arrest Aydin/Winterthur (HR 08-04-2005, ECLI:NL:HR:2005:AR8876). Op het fietspad ontstaat een aanrijding tussen twee tegenliggers, een bromfiets en een snorfiets. Wie heeft onvoldoende rechts gehouden? Dit kon niet worden vastgesteld aan de hand van de verklaringen. Het stond wel vast dat de bestuurder van de bromfiets onder invloed van alcohol reed. De snorfietser had daarentegen geen bromfietscertificaat.

Wanneer kan de omkeringsregel worden toegepast?

Voor toepassing van de omkeringsregel is vereist dat:
i) is komen vast te staan dat sprake is geweest van een gedraging in strijd met een norm die strekt tot het voorkomen van een specifiek gevaar ter zake van het ontstaan van schade; en
ii) dat degene die zich op schending van deze norm beroept, ook bij betwisting aannemelijk heeft gemaakt dat in het concrete geval het (specifieke) gevaar waartegen de norm bescherming beoogt te bieden, zich heeft verwezenlijkt.

Alcohol in het verkeer 

De bestuurder van de bromfiets heeft in strijd gehandeld met een specifieke norm: art. 8 lid 2 aanhef en onder b Wegenverkeerswet 1994 (WVW).

” Gedragsregels
Artikel 8 Wegenverkeerswet 1994:
2. Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen na zodanig gebruik van alcoholhoudende drank, dat:
a. het alcoholgehalte van zijn adem bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 220 microgram alcohol per liter uitgeademde lucht, dan wel
b. het alcoholgehalte van zijn bloed bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 0,5 milligram alcohol per milliliter bloed.” De norm van art. 8 lid 2 strekt specifiek tot het voorkomen van verkeersongevallen. Door rijden onder invloed wordt het gevaar dat bij een andere weggebruiker schade ontstaat in het algemeen aanmerkelijk vergroot. Het gevaar van een aanrijding heeft zich hier voorgedaan. Door het alcoholgebruik had de rechter de omkeringsregel moeten toepassen.

Eigen schuld; rijden zonder bromfietscertificaat?

Hoe zit het met de situatie dat de snorfietser geen bromfietscertificaat had? Wordt dit ook meegewogen in de aansprakelijkheid of is dit niet van belang? Er moet beoordeeld worden in welke mate de verkeersdeelnemers aan het ongeval hebben bijgedragen (art. 6:101 BW).

Voor toepassing van artikel 6:101 BW is vereist dat tussen de aan de benadeelde toe te rekenen omstandigheden en de schade een conditio sine qua non verband bestaat. Hetzij in die zin dat de schade zonder die omstandigheden in het geheel niet zou zijn ingetreden, hetzij in die zin dat de schade dan lager uitgevallen zou zijn dan in werkelijkheid is gebeurd. De rechter kent meer gewicht toe aan het rijden onder invloed dan aan het zonder bromfietscertificaat rijden. Bij het rijden onder invloed neemt namelijk het reactievermogen van een bestuurder af. Het niet hebben van een bromfietscertificaat levert eigen schuld op in de zin van art. 6:101 BW. De snorfietser dient circa 35% van zijn schade zelf dragen.

Meer weten of verkeersongevallen en het bewijs van een ongeval? Schade Advocatuur informeert u over de mogelijkheden door middel van bijvoorbeeld een Quick Scan.