Hand in een machine, werkgever aansprakelijk?

Een medewerker is in de uitoefening van zijn werkzaamheden bij een machine een ongeval overkomen toen hij met zijn hand een storing in de inpakmachine probeerde te verhelpen. Het letsel bestond uit het verlies van drie vingertoppen aan zijn linkerhand. Schade advocatuur bespreekt de bekende uitspraak van de HR 11 november 2005, ECLI:NL:HR:2005:AU3313, NJ 2008,460 (Bayer/Wijnen)

Arrest HR Bayer/Wijnen

Man komt met zijn hand in een machine terecht, waardoor hij handletsel oploopt.
* Art. 7:658 BW beoogt niet aan absolute waarborg te scheppen tegen gevaar. De werkgever dient maatregelen te nemen die nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt. Welke maatregelen mogen in redelijkheid van de werkgever worden verwacht? Dat hangt af van de omstandigheden van het geval (Kelderluik-factoren).
* Bij een machine zal instructies en waarschuwingsstickers niet steeds voldoende zijn.
* De dagelijkse omgang met een machine brengt met zich mee dat de gebruiker niet alle voorzichtigheid in acht zal nemen (ervaringsfeit).
* De werkgever moet onderzoeken of afdoende preventieve maatregelen mogelijk zijn dan wel of een veiliger werking van de machine mogelijk is. Zo nee, dan is de vraag of op een voldoende effectieve wijze is gewaarschuwd.
* Voor de vraag of een waarschuwing voldoende is, is van belang of dit zal leiden tot een gevaar vermijdend handelen of nalaten.
* Van belang is of de werkgever de gedraging heeft moeten voorzien.

Letsel tijdens werkzaamheden door een machine

Een medewerker is in de uitoefening van zijn werkzaamheden bij een machine een ongeval overkomen toen hij met zijn hand een storing in de inpakmachine probeerde te verhelpen. Het letsel bestond uit het verlies van drie vingertoppen aan zijn linkerhand.
 

De toedracht was als volgt. Toen de medewerker bij de machine aan het werk was merkte hij een storing op. De folie krulde op aan een zijkant en dat betekende dat een deel van de vleesproducten niet in folie zou worden verpakt door de machine. De medewerker heeft toen ingegrepen door met zijn hand in een richel achter de ingang van de folie in de machine te grijpen. Vervolgens zijn zijn vingertoppen onder de pers in de machine gekomen.

Na het ongeval is de fabrikant van de machine ingelicht. Een monteur van de fabrikant heeft vervolgens nog een beveiligingsstrip aangebracht op de richel. De werkgever had de medewerker niet op zodanige wijze geïnstrueerd dat deze wist dat storingen niet zelfstandig mochten worden verholpen, laat staan met een draaiende machine.

Art. 7:658 BW beoogt niet een absolute waarborg te scheppen tegen gevaar

Het gaat in casu om een machine die bij de bediening ernstige gevaren kan opleveren. De machine was daarom voorzien van beschermkappen, waarschuwingsstickers en een aanwezige nood(stop)knop.

De HR herhaalt dat bij de beantwoording van de vraag of de werkgever op de voet van art. 7:658 BW aansprakelijk is voor een ongeval, ondanks de getroffen maatregelen, als uitgangspunt geldt dat dit artikel niet beoogt een absolute waarborg te scheppen voor de bescherming tegen gevaar. De werkgever dient maatregelen te nemen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat een werknemer schade lijdt. Wat van de werkgever in redelijkheid mag worden verwacht, hangt af van de omstandigheden van het geval.

Gevaarlijke machine en instructie

In dit geval gaat het om een gevaarlijke machine. Het waarschuwen voor gevaren door middel van mondelinge of schriftelijke instructies en het aanbrengen van waarschuwingsstickers zal niet steeds voldoende zijn. Rekening dient te worden gehouden met het ervaringsfeit dat de dagelijkse omgang met een machine de gebruiker ervan licht ertoe zal brengen niet alle voorzichtigheid in acht te nemen.

Van de werkgever moet worden verwacht dat hij onderzoekt of afdoende preventieve maatregelen mogelijk zijn dan wel of een veiliger werking van de machine mogelijk is. Als dat niet het geval is, of op een voldoende effectieve wijze voor het gevaar kan worden gewaarschuwd.

In dat kader is het volgende van belang:
(i) met welke mate van waarschijnlijkheid de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid kan worden verwacht.
(ii) de hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan.
(iii) de ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben.
(v) de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen.

Is alleen waarschuwen mogelijk?

Is het alleen mogelijk om voor het gevaar te waarschuwen, dan is het in het algemeen niet voldoende dat de gebruiker van de machine op de hoogte kan zijn van het gevaar: voor het antwoord op de vraag of een waarschuwing een afdoende maatregel is met het oog op bescherming tegen een bepaald gevaar, is van doorslaggevende betekenis of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor dit gevaar wordt vermeden (vgl. HR 28 mei 2004, NJ 2004, 105).

Zijn er effectievere maatregelen mogelijk om het ongeval te voorkomen?

Wanneer blijkt dat effectievere maatregelen ter voorkoming van ongeval (zoals dat zich heeft voorgedaan) mogelijk waren, dan moet worden onderzocht waarom dit niet van de werkgever kon worden gevergd. Naast de hiervoor genoemde factoren is het van belang in hoeverre het treffen van een dergelijke veiligheidsmaatregel al voordat een ongeval zich had voorgedaan voor de werkgever voor de hand lag (vgl. HR 14 april 1978, NJ 1979, 245).

Voorkomen van een ongeval als werkgever

Bij beantwoording van de vraag of de werkgever heeft gedaan wat redelijkerwijs van hem mocht worden verwacht, kan ook van belang zijn of de werkgever de specifieke gedragingen die tot het ongeval hebben geleid, met inachtneming van het hiervoor bedoelde ervaringsfeit, redelijkerwijs heeft moeten voorzien. Van doorslaggevende betekenis is dat niet, omdat onoplettendheid bij het bedienen van een gevaarlijke machine veelal op verschillende wijzen tot een ongeval kan leiden. Voor aansprakelijkheid is niet vereist dat de werkgever deze gedraging heeft (kunnen) voorzien.

Schade Advocatuur heeft veel ervaring op het gebied van AVB-verzekeringen. Wil jij meer weten over een ongeval op de werkvloer? Neem contact met ons op